ਬਲਾਕਚੈਨ (Blockchain) ਆਧਾਰਿਤ Digital Rupee ਦੋ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਥੋਕ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਪ੍ਰਚੂਨ ਵਿੱਚ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ। ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਅੱਜ ਤੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਇਲਟ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੇਮੈਂਟ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਕਲਪ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ।
RBI Digital Rupee: ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਅੱਜ 1 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਡਿਜੀਟਲ ਮੁਦਰਾ ‘ਡਿਜੀਟਲ ਰੁਪਿਆ’ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ (RBI) ਨੇ ਹੁਣੇ ਹੀ ਥੋਕ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਡਿਜੀਟਲ ਰੁਪਿਆ (E-Rupee) ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਫਿਲਹਾਲ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਤੀਭੂਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੈਕੰਡਰੀ ਮਾਰਕੀਟ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨੂੰ ਨਿਪਟਾਉਣ ਲਈ ਡਿਜੀਟਲ ਰੁਪਏ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਮੁੱਖ ਨੁਕਤੇ | Key Points About Digital Rupee
- ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 01 ਫਰਵਰੀ, 2022 ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2022-23 ਦੇ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਰੁਪਏ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।
- ਸਰਕਾਰ ਨੇ 30 ਮਾਰਚ, 2022 ਨੂੰ CBDC ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਐਕਟ, 1934 ਵਿੱਚ ਗਜ਼ਟ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਸੋਧਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ
- 01 ਨਵੰਬਰ, 2022 ਨੂੰ ਥੋਕ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਡਿਜੀਟਲ ਰੁਪਿਆ (e₹) ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ
ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ / Pilot Project
ਇਸ ਟੈਸਟਿੰਗ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਤੀਭੂਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੈਕੰਡਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। RBI ਨੇ ‘ਸੈਂਟਰਲ ਬੈਂਕ ਡਿਜੀਟਲ ਕਰੰਸੀ’ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯੋਜਨਾ ਵੱਲ ਇੱਕ ਕਦਮ ਵਜੋਂ ਡਿਜੀਟਲ ਰੁਪਏ ਦੀ ਪਾਇਲਟ ਟੈਸਟਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਦੀ ਡਿਜੀਟਲ ਕਰੰਸੀ ਬਾਰੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਆਪਣੀ ਸੰਕਲਪ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ, ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਡਿਜੀਟਲ ਕਰੰਸੀ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਮਕਸਦ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੌਜੂਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਾਧੂ ਭੁਗਤਾਨ ਵਿਕਲਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ।
9 ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ
ਥੋਕ ਲੈਣ-ਦੇਣ (Wholesale Transactions) ਲਈ ਡਿਜੀਟਲ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿੱਚ ਨੌਂ ਬੈਂਕ ਹੋਣਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਟੇਟ ਬੈਂਕ ਆਫ ਇੰਡੀਆ, ਬੈਂਕ ਆਫ ਬੜੌਦਾ, ਯੂਨੀਅਨ ਬੈਂਕ ਆਫ ਇੰਡੀਆ, ਐਚਡੀਐਫਸੀ ਬੈਂਕ, ਆਈਸੀਆਈਸੀਆਈ ਬੈਂਕ, ਕੋਟਕ ਮਹਿੰਦਰਾ ਬੈਂਕ, ਯੈੱਸ ਬੈਂਕ, ਆਈਡੀਐਫਸੀ ਫਸਟ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਐਚਐਸਬੀਸੀ ਬੈਂਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਹ ਬੈਂਕ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਤੀਭੂਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਇਸ ਡਿਜੀਟਲ ਕਰੰਸੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਨੂੰ ਸੈਂਟਰਲ ਬੈਂਕ ਡਿਜੀਟਲ ਕਰੰਸੀ ਭਾਵ CBDC ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਡਿਜੀਟਲ ਕਰੰਸੀ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਬਦਲਣ ਵਾਲੀ ਹੈ।
CBDC ਕੀ ਹੈ | What is CBDC?
ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਡਿਜੀਟਲ ਕਰੰਸੀ (CBDC) ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਮੁਦਰਾ ਨੀਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਨੋਟਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਰੂਪ ਹੈ। ਪੈਸਾ ਛਾਪਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਟੋਕਨ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਤ ਖਾਤੇ ਜਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (RBI) ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਮੁਦਰਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਟੈਂਡਰ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਏਟ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਏਟ ਮੁਦਰਾ ਨਾਲ ਇੱਕ-ਨਾਲ-ਇੱਕ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। CBDCs, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ, ਸੰਕਲਪਿਕ, ਵਿਕਾਸ ਜਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ।
CBDC ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੋਣਗੇ
- ਰਿਟੇਲ/Retail (CBDC-R): ਪ੍ਰਚੂਨ CBDC ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹੋਵੇਗਾ
- ਥੋਕ/Wholesale (CBDC-W): ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਚੋਣਵੇਂ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, RBI ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਡਿਜੀਟਲ ਕਰੰਸੀ (ਸੀਬੀਡੀਸੀ) ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਕ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਵਿਕਲਪ ਦੇਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਇਸ ਦਾ ਤੁਹਾਡੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।
RBI CBDC ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲਾਭਾਂ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਕਦ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਨਿਰਭਰਤਾ, ਮੁਦਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਘੱਟ ਲਾਗਤ, ਅਤੇ ਬੰਦੋਬਸਤ ਜੋਖਮ ਵਿੱਚ ਕਮੀ। ਇਹ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਦੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਇੱਕ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਰੂਪ ਵਜੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਤਰਲਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉੱਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਉਤਪਾਦ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਡਿਜੀਟਲ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਲਾਭ | Benefits of Digital Currency
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਰਬੀਆਈ ਦੀ ਡਿਜੀਟਲ ਕਰੰਸੀ (ਈ-ਰੁਪਏ) ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਨਕਦੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਡਿਜੀਟਲ ਕਰੰਸੀ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਲਈ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਲਾਗਤ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹ ਫਾਇਦੇ ਵੀ ਹੋਣਗੇ
- ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਦਾ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਆਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ।
- CBDC ਮੋਬਾਈਲ ਵਾਲਿਟ ਵਾਂਗ ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਇੰਟਰਨੈਟ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇਵੇਗਾ।
- ਚੈੱਕ, ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਰਾਹੀਂ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਈ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ।
- ਜਾਅਲੀ ਕਰੰਸੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲੇਗਾ।
- ਕਾਗਜ਼ੀ ਨੋਟ ਛਾਪਣ ਦਾ ਖਰਚਾ ਬਚੇਗਾ
- ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਮੁਦਰਾ ਦੀ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਭੌਤਿਕ ਨੋਟਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੋਵੇਗੀ
- CBDC ਮੁਦਰਾ ਨੂੰ ਭੌਤਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਸ਼ਟ, ਸਾੜਿਆ ਜਾਂ ਪਾਟਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ
ਹੋਰ ਕ੍ਰਿਪਟੋਕਰੰਸੀਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਰੁਪਏ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਇਕਾਈ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹੋਰ ਵਰਚੁਅਲ ਮੁਦਰਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਿਟਕੋਇਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਅਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਕ੍ਰਿਪਟੋਕਰੰਸੀ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ | Difference between Cryptocurrency and Digital Rupee
ਕ੍ਰਿਪਟੋਕਰੰਸੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿੱਜੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਸਰਕਾਰੀ ਜਾਂ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਇਸ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਕਰੰਸੀ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ। ਪਰ, RBI ਦੀ ਡਿਜੀਟਲ ਕਰੰਸੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਡਿਜੀਟਲ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਕੋਈ ਸੀਮਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਭੌਤਿਕ ਨੋਟਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਵੀ ਡਿਜੀਟਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਭੌਤਿਕ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਮਿਲੇਗੀ। ਕ੍ਰਿਪਟੋਕਰੰਸੀ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਿੱਚ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਡਿਜੀਟਲ ਕਰੰਸੀ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਲਾਭ ਹੋਵੇਗਾ | Benefits to Economy
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੁਦਰਾ ਦਾ ਡਿਜੀਟਲੀਕਰਨ ਮੁਦਰਾ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਗਲਾ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਹੈ। ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸੀਬੀਡੀਸੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਨਿਯਮ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਮਨੀ ਲਾਂਡਰਿੰਗ, ਟੈਰਰ ਫੰਡਿੰਗ, ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀ ਕੋਈ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗੀ।
ਇਸ ਡਿਜੀਟਲ ਮੁਦਰਾ ਨਾਲ, ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਹੋਵੇਗੀ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਦਾ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਬਿਹਤਰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਪੈਸਾ ਕਿਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਬਜਟ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਲਈ ਜਗ੍ਹਾ ਬਣਾ ਸਕਣਗੇ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਵਧੇਰੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਾਹੌਲ ਸਿਰਜ ਸਕਣਗੇ।
ਡਿਜੀਟਲ ਰੁਪਈਆ (e ₹) ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਡਿਜੀਟਲ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੇਗੀ, ਜਿਸਦਾ ਸਮੁੱਚੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ। ਲੇਖ ਸਰੋਤ
ਬੇਦਾਅਵਾ (Disclaimer)
ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ/ਸਮੱਗਰੀ/ਗਣਨਾਵਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਜਾਂ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਦੀ ਗਰੰਟੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਧਿਅਮਾਂ ਤੋਂ ਸੰਕਲਿਤ ਕਰਕੇ ਭੇਜੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਮਕਸਦ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਹੈ, ਪਾਠਕ ਜਾਂ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਹੀ ਲੈਣ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਉਪਭੋਗਤਾ ਜਾਂ ਪਾਠਕ ਦੀ ਖੁਦ ਹੋਵੇਗੀ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਬੰਧਤ ਮਾਹਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:
ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਯਾਤਰੀ ਰੇਲ ਕਿਉਂ ਬਣਾਈ? (Worlds Longest Train)
ਸਾਡੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਪੇਜ (Facebook Page) ਨੂੰ ਲਾਈਕ👍 ਕਰੋ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਤਾਜ਼ਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਖ਼ਬਰਾਂ ਲਈ ਬਣੇ ਰਹੋ! ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਖਬਰ ਪਸੰਦ ਆਈ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਫੇਸਬੁੱਕ (Facebook) , ਵੱਟਸਐਪ (WhatsApp) ਅਤੇ ਟਵਿੱਟਰ (Twitter) ਵਰਗੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਚੈਨਲਾਂ ‘ਤੇ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰੋ| ਧੰਨਵਾਦ🙏
ਵੈੱਬ ਕਹਾਣੀ | Web Story
